आयटीने काय(काय) दिले

“तुम्हा आयटीवाल्यांनी महागाई वाढवून ठेवली आहे” आयटीवाले लोक शनिवारी रिकामेच असतात असा पक्का समज करुन आमच्या सोसायटीतले काका मला फाइलवर घेत होते. आयटीवाल्यांनी महागाई वाढवली हे माझ्यासाठी नवीनच होते. मी आपला समजत होतो की तो राजन ते Repo rate, CRR या न समजनाऱ्या इंग्रजी शब्दांत जो काही खेळ करतो त्यानेच महागाई वाढते किंवा कमी होते.
“तसे नाही हो काका महागाई मागणी पुरवठ्याने वाढते. आयटी तर आताच आली महागाई तर केंव्हापासून वाढतच आहे.”
“तुम्ही नका कबूल करु पण महागाई वाढली ती तुम्हा आयटीच्या लोकांमुळेच. तुम्ही आयटीवाले दोघेही नोकरी करनारे. बक्कळ पैसा कमावनारे.” एक दिवस रीक्षावाला लेन मधे रीक्षा चालवायला शिकेन पण आयटीवाले बक्कळ कमावतात हा गैरसमज या देशातून कधी दूर होणर नाही. “तुम्हाला घरातल्या साऱ्या कामाला बाई लागते. आता ती तिसऱ्य़ा मजल्यावरच्या देशपांडेंची सून, काडी आहे नुसती. लॅपटॉपची बॅग खांद्यावर लटकवली की एका बाजूला झुकलेल्या तराजूसारखी दिसते. अशी बाई कसे कढई आणि पातेले उचलनार तिला तर पोरग उचलायलाही बाई ठेवावी लागते. अशाने मोलकरणींचे भाव वाढनार नाही तर काय? त्याचा आम्हा रिटायर्ड माणसांना केवढा त्रास होतो याचा कधी विचार केलाय.” कामवाल्या बाईला जास्त पैसे मागायला काय कारण लागते? १९४७ साली सुद्धा साहेब गेला हे कारण सांगून जास्त पैसे मागितले असतील. माझे तरी असे ठाम मत आहे की आयटी आणी बँक या दोनच क्षेत्रात वरच्या पदावर स्त्रीया दिसतात. आयटीने स्त्रीयांना करीअर करण्याची समान संधी दिली. आता अशा करीअर करनाऱ्या स्त्रीयांमुळे मोलकरणीचे भाव वाढतात आणि त्याचा त्रास रिटायर्ड माणसांना होतो हे जरा अजबच होते. कुणाच्या खांद्यावर कुणाचे ओझे.
“सर्वच आयटीवाल्यांकडे डबल कमाई असतेच असे काही नाही काका”
“त्या सिंगल कमाईवाल्यांचे तर सांगूच नको. त्यांच्या बायका घरात बसून नुसत्या सुटतात म्हणून मग जिमला जातात, एरोबिक्स करतात. असा प्रपंच सांभाळताना वेळ मिळत नाही म्हणून मग प्रत्येक कामासाठी बाई ठेवतात.” मी विषय कुठेही नेला तरी काकांची गाडी मात्र मोलकरणीपाशीच थांबली होती. आपले आपले दुखणे. “आमची बाई नेहमी सांगते तुम्हा लोकांकडे भांडे कमी असतात. उदाहरण देउन देउन सांगते. कसे कमी असनार नाही. रोज ऑफीसात हादडता आणि शनिवार रविवारी हॉटेलात मग भांडे होतील तरी कसे?” सकाळी सकाळी काकांना काकूंनी भांडे घासायला लावले अशी टाट शंका मला त्याक्षणी आली.
“आता काका आठवडाभर बौद्धीक श्रम करुन थकल्यावर, थोडासा विरंगुळा म्हणून शनिवार रविवारी बाहेर खाल्ले तर काय बिघडले?”
“काय मोठा ताजमहाल बांधता हो तुम्ही? काय बनवता काय? सतत हातात लॅपटॉप घेउन बसले असता बनवता काय असे? समोरचा दुकानदार तरी पंक्चर बनवतो तुम्ही काय बनवता?” ३५ लाख लोकांना प्रत्यक्ष रोजगार पुरवनाऱ्या १४० बिलियन डॉलर्सच्या इंडस्ट्रीची तुलना हा माणूस घरात दोन भांडे घासावे लागले तर चौकातल्या पंक्चरवाल्याशी करीत होता. माझे मीठ डिवचल्या गेले होते खाल्ल्या मिठाला जागायची वेळ आली होती. मी चिडनूच म्हणालो
“बनवता काय म्हणजे सॉफ्टवेअर बनवतो आम्ही.”
“सॉफ्टवेअर त्याचा काय उपयोग?”
“उपयोग. अहो तुमच्या पेन्शनपासून ते हॉस्पीटलच्या बीला पर्यंत सगळीकडे सॉफ्टवेअर कामात येते.”
“ती कामे आम्ही आधी पण करीत होतो.”
“अहो आधी साधे रेल्वेचे टीकीट काढायला एक तास ताटकळत रांगेत उभे राहावे लागत होते. आता तेच काम घरबसल्या होते. आज सॉफ्टवेअर मुळे तुमचे आमचे जगणे सुलभ झाले.”
“एकंदरीत काय तुमच्यासारख्या आळसी माणसांनी इतर लोकांनाही आळसी बनविले. असा आळस करुन शरीर सुटल्यावर मग जाता धावायला कुठे कुठे.”
आता ही गाडी कुठे जाणार मला कल्पना होती. बंद पडलेल्या घड्याळीच्या काट्यासारखी ह्या माणसाची गाडी एकाच ठिकाणी अडकत होती. काकांनी आयटीतल्या सर्व लोकांना आळसी म्हणणे मात्र मला चांगलेच झोंबले होते. य़ांना काय वाटत ऑफीसमधे एसी असला, काचा असल्या म्हणजे तिथे लोक फक्त झोपा काढायलाच जातात का.
“अहो काका आयटीचे जग बाहेरुन दिसते तसे नसते हो. प्रोजेक्टची डेडलाइन मीट करता करता पार वाट लागते हो आमची.”
“काही सांगू नको तुमच्या कष्टाचे पुराण? काल दुपारी तो समोरच्या बिल्डींगमधला बंगाली दिसला होता. त्याला विचारले आज सुटी का तर म्हणाला नाही मी घरुन काम करतोय. अस घरुन कधी काम होत? फुकटच्या बाता मारायच्या. आमचा मोठा भाऊ फॅक्टरीत काम करायचा पाच मिनिटे जरी उशीर झाला तरी लेट मार्क लागायचा. संपूर्ण सर्व्हीसमधे त्याचा एकच लेटमार्क होता. केवढा अभिमान त्याला त्याचा. तुम्ही लोक कधीही येता कधीही जाता, ते कमी म्हणून घरी बसून काम करता.”
“काका आयटी कंपनीमधे माणूस महत्वाचा म्हणूनच तिथे त्या फॅक्टरीसारखे संपाची बोलणी करनारे पर्सनल डिपार्टमेंट नसते तर माणूस घडवणारे एचआरचे डिपार्टमेंट असते. माणूस हीच कंपनीची संपत्ती, ऍसेट. ती संपत्ती जपण्यासाठी कंपन्या हे असे सारे प्रयत्न करतात.”
“अच्छा म्हणजे जमेल तेंव्हा ती संपत्ती विकायला किंवा भाड्याने द्यायला बरी. आपल्या घरासारखी.”
“ते खरे पण हे बघा काय आहे ऑफीसची जागा, एसी, ईलेक्ट्रीकचे बील या सर्वांवर खर्च येतोच ना त्यापेक्षा लोकांनी घरुनच काम केले तर काय वाइट?”
“मी म्हणतो काय गरज आहे एसीची. मुळात खिडक्या नसनारे ऑफीस बांधतातच कशाला? आधी खिडक्या नसलेली बिल्डींग बांधायची मग हवा येत नाही म्हणून एसी लावायचा. अशी उलटी दुनिया आहे तुमची. आधी ऑनलाइन टिकीट काढायला सांगता, मग ते इंटरनेटचे पॅक घ्यायला लावता. अहो त्यापेक्षा रांगेत उभे राहून टिकीट काढले तर तेवढाच एक तास रिटायर्ड माणसाला विरंगुळा.”
खरे म्हणजे सर्व्हर रुम सोडली तर ऑफीसात एसीची काही गरज नाही पण आता सवय जडली हो त्याला काय करनार. हे सारे त्या काकांना समजावून सांगायचे म्हणजे कोळशाला सोन्याचा लेप लावायचा धंदा करण्यासारखे होते. तो कोळसा काही पिवळा होनार नाही पण सोने तर वाया जाईलच आणि हातसुद्धा काळे होतील. अशा संवादाची मला सवयच झाली. हे असेल संवाद ऐकले की असे वाटते देशातल्या साऱ्या समस्येला मंत्रीमंडळापेक्षा आयटीवालेच जास्त जबाबदार आहेत. अशा लोकांच्या नादी न लागण्याचा सुविद्य विचार करुन मी काढता पाय घेतला.
दुसरे दिवशी ऑफिसला येताना ऑफीसची लिफ्ट दहाव्या मजल्यावर थांबली. पाच सात तरुण मुल मुली घोळक्याने लिफ्टमधे शिरली आणि लगेच अकराव्या मजल्यावर सारे उतरले. मला काका आठवले, मी सुटकेचा निश्वास टाकला, बर झाले आता काका नव्हते इथे नाहीतर आणखी एक शनिवार वाया गेला असता.

मित्रहो
http://mitraho.wordpress.com/