चिनी चित्रकार आणि नेपाळी छायाचित्रकार

आज सकाळी माझी भलतीच निराशा झाली, सारसबागेत दीपोत्सव असतो दर वर्षी...सुंदर आकारात मांडलेल्या पणत्या ही खरच मेजवानी असते डोळ्यांना, खास करून पहाटे ४-६ या वेळेतल्या अंधारात. त्यातूनही त्या प्रकाशात मधेच अनेक प्रसन्न, गोड चेहरे पाहून अधिकच छान वाटायला लागतं.
पणत्या लावण्यासाठी लोकं मध्यरात्री २ पासून जागा धरून ठेवायला कमी करत नाहीत. आणि नंतर मात्र creativity चा जो काही कस लावतात ना...कमाल!!
पण आजचा चित्र वेगळच होतं, तोच canvas ठेऊन चित्रकार बदलल्यासारख बदललेलं चित्र...चिनी लोकांचं आपल्या बाजारपेठेतल आक्रमण. ५० रुपयाला मिळणारा तो हॉट एअर बलून. सगळीकडे तेच तेच आणि तेच. एका दिवाळीत चित्र बदलल. मागच्या वेळी सगळ छान होतं. नक्कीच!! आकाशात ते दिवे पहायला फार मस्त वाटत, सुंदर दिसत...पण किती वेळ?? ३ मिनिट?? त्यानंतर??
कुठल्यातरी निद्रिस्त पक्षाच्या घरट्याजवळ ते कोसळणार..झाडाची १-२ पानं जळणार, त्या बलून वर चिनी लिपी असणार, त्या बलून चा कचरा सारसबागेची शोभा घालवत असणार ...
ते मंद तेवणारे दिवे, लोकांची creativity लोप पावल्यासारखीच. मला सुचत नसलं, जमत नसलं तरी मुक्तपणे आस्वाद घ्यायला नक्कीच आवडायचं, पण गर्दीच फार.त्यात सगळ्यांना तो बलून सोडायचा होता. छे!! नको नको झाल...
फारच वाईट वाटायला लागलं...अनेक गोष्टींमुळे!
ह्या सगळ्या मन:स्थितीचा अंत शोधत होतो मी..दिवाळी असून छान वाटत नव्हतं. एकंदर पर्यावरणाचा ढासळत असलेला समतोल पाहून Late lessons from early warnings हा रिपोर्ट आठवून विषण्ण वाटत होत...
काय कराव या विचारात होतो, अचानक चान्खा बिस्त या नेपाळी मित्राचा call आला...विद्यापीठाच्या International hostel मध्ये दिवाळी साजरी करू म्हणत होता...आग्रह केलाच त्याने..मीही अगदी नकळत हो म्हणालो. जेवण पण होतंच.
मी जाणार म्हणून पटकन आईने पुन्हा चकल्या केल्या,चिवडा लाडू तर नेलेच त्यांच्यासाठी. इराणी, पाकिस्तानी, व्हिएतनामी, नेपाळी, कुर्चीस्तानी आणि स्वीडन इ. देशातले मित्र भेटले...काही नव्याने मित्र झाले. फराळ म्हणजे काय हे सांगताना जीव गेला माझा. पण फारच आवडला सगळ्यांना फराळ.
चान्खा ने एक आणखी चांगली गोष्ट केलेली, ती म्हणजे “तुम पोंडीत है, नोनभेज नाही कायगा, इसलिये ये भेज खाव” अस म्हणून माझ्या एकट्यासाठी शाकाहारी जेवण तयार केलेलं...कोणे मी ह्यांचा? पण त्यांना खरच आनंद झालेला मी गेल्याचा...एक पुणेरी मित्र आकाशही सकाळपासून तिथे त्यांच्या सोबत अभ्यासाला होताच. David रुळला आहे...जरा इथल पाणी नाक न मुरडता पितो, बर वाटलं.
तुडुंब खाऊ घालून चान्खा कुठेतरी पळून गेला...जरा वेळाने खाली गेलो तर नेपाळी नाचाची तयारी चालू होती.
एक रिंगण करायचं...मध्ये एक जण उभा राहून काय काय मागतो देवाकडे...आणि आपण होकारात होकार मिळवायचा...व्हय म्हाराजा म्हटल्यासारख. आज त्यांचं नवीन वर्ष सुरु होतं, म्हणून हे सगळं. भाषा म्हणजे सगळ ओळखीचं वाटूनही न समजल्यासारख.
मग तिथे पूजा झाली, नेपाळी झेंडा पण होता पूजेत हे विशेष. पुन्हा नाच झाला त्या रिंगणात...मग प्रत्येकाच्या कपाळाला तांदूळ लावण्यात आले आणि लक्ष्मी आणि सरस्वती देवीकडे शुभेच्छा कथन केल्या. त्यानंतर मात्र बारशापासून १३व्या पर्यंत काय असत असल्या गप्पा झाल्या तर्क मल्ला बरोबर. इतरांना दिवाळी म्हणजे काय ते समजावल. David ला लक्ष्मीपूजन आणि पैसा यातला रिलेशन शोधत बसायच होत...तेही समजावलं. Girls Hostel मधून पण समवयस्क मैत्रिणी आल्या होत्या. एक जुनं भांडण मिटल.
तेवढयात कुणीतरी २५ इन १ असला फटाका लावलाच, जरा वाईट वाटल मला पुन्हा पण सकाळसारखाच इलाज नव्हता....
त्यानंतर प्रत्येकजण कस वाटल ते सांगत होता...खर्या अर्थाने सांस्कृतिक देवाण घेवाण झाल्याचा आनंद खूपच होता. मागच्यावर्षी दिपेन्द्र या मित्राला एक गाण karaoke करून देताना चांगलच पाठ झालेलं...खूप शांत आणि मस्त अर्थपूर्ण गाणं आहे, “बस मा छैनो मेरो मन” म्हणून....ते म्हणून दाखवलं त्यांना. खूपच आनंद झाला सगळ्यांना.
या आनंदी क्षणांनी आजचा दिवस संपला, त्याची छबी राहणारे मनात...पण ती मनात उतरवणारया चान्खाचा मात्र मी कायम ऋणी राहीन.
-आगाऊ म्हाद्या(२४ ऑक्टोबर १४)