नवीन लेखमालिका - पह्यलं नमन !

जे.पी.मॉर्गन's picture
जे.पी.मॉर्गन in जनातलं, मनातलं
17 May 2010 - 6:50 pm

१०
२०
३०
४०
५०
६०
७०
८०
९०
१००
रेडिक्का??????????

भिंतीकडे, झाडाच्या बुंध्याकडे तोंड करून, दोन्ही हातांचे तळवे चेहर्‍यावर ठेऊन आपण सगळ्यांनीच ही गिनती केलेली आहे! "आंड्या इष्टॉप"... "गड्या गड्या माझं राज्य वाचव".... "रडीचा डाव खडी"(किंवा असंच काहीतरी) ही वाक्यं लहानपणी (किंवा मोठेपणीदेखील) उच्चारली नसतील असा कोणी सापडेल का? सगळ्यांनी नक्की खेळलेला हा बहुधा सर्वांत कॉमन खेळ - लपाछपि म्हणा, लपंडाव म्हणा किंवा अजून काही म्हणा. खेळ ह्या प्रकाराशी बहुतेकांची ओळख लपंडाव, रुमाल-पाणी, लंडन-लंडन, आप्पारप्पी, लगोरी असल्याच प्रकारांनी होते. आणि मग "अर्धं लिंबू अस्से" - "भिंतीवर डायरेक्ट बॉल लागला तर आउट" - "त्या उंबर्‍याच्या पलिकडे गेला की टू डी" वगैरे नियम घालून खेळणं सुरू होतं. जसजसे आपण मोठे होत जातो तसतसं खेळांतली क्लिष्टता वाढत जाते... नियम वाढतात, विविध साधनं उपयोगात आणली जातात. आपल्या लंगडी, खो-खो, कबड्डी सारख्या "फ्री-हँड" खेळांपासून, क्रिकेटसारख्या क्लिष्ट, बरीच साधनं लागणार्‍या खेळापर्यंत आपण सगळेच खूप खेळ खेळतो. खेळ खेळायची पद्धत, त्याचे नियम वेगवेगळे असतात पण एक नियम अगदी लपंडावापासून ते स्नूकरपर्यंत invariably लागू असतो तो म्हणजे - "चिडीची बात नस्से"! जे काही खेळताय ते तुम्ही चांगल्या मनाने, नैतिकता जपून, आपल्या सहकार्‍यांबद्दलच नव्हे तर स्पर्धकांबद्दलही आदर बाळगून, प्रामाणिकपणे खेळायचं ! विजयाइतकाच पराभवदेखील खुलेपणाने स्वीकारायचा. आणि पुढच्या वेळी विजय मिळवण्यासाठी पुन्हा कष्ट करायचे, प्रयत्न करायचे ! आणि ह्या सगळ्या गुणांच्या समुच्चयाला आम्ही म्हणतो "खिलाडू वृत्ती" "sportsman spirit". अहो खेळ ह्या गोष्टीची व्याख्याच मुळी केली जाते ती - An organised, competitive and skilful physical activity requiring commitment and fair play अशी. बघा... शिस्तही आली, स्पर्धाही आली, कौशल्यही आलं, झोकून देणंही आलं आणि सर्वांत महत्त्वाचं म्हणजे प्रामाणिकपणा आला. मग मला सांगा, "खेळाडू" ह्या संज्ञेस पात्र ठरलेला कोणीही एक आदर्श व्यक्ती, नागरिक असला तर आश्चर्य ते काय?

Sport builds character म्हणतात ते उगाच नाही. लहानपणापासून कोणी कुठलाही खेळ (विशेषतः सांघिक) नियमित खेळत असेल तर त्याच्या व्यक्तिमत्त्वाला अनेक पैलू पडत जातात. कारण खेळ शिकणं म्हणजे फक्त त्या खेळात सरस ठरण्यासाठी लागणारी कौशल्य, तंत्र आत्मसात करणं नाही तर अजूनही खूप काही असतं. म्हणूनच खेळ हा केवळ शारीरिकदृष्ट्या सक्षमच नाही तर एक "सुसंस्कृत" नागरिक घडवतो. विश्वनाथन आनंद टोपालोवला हरवलं म्हणून त्याच्या बुद्धीचे वाभाडे काढत नाही..... मायकेल हसी त्याच्या ओपनर्सना "फेकल्यात ना विकेट.. आता बसा बोंबलत.. मी नाही खेळणार" असं म्हणत नाही... "तिज्यायला हा फेडरर लई उडून र्‍हायलाय...तंगडं मोडायला पायजे *%$चं" असा विचार नदाल करत नाही.... किंवा "तुमच्या डबक्याचं पाणी फारच गार आहे ब्वॉ... नीट पोहता येत नाही इथे" असं फेल्प्स म्हणाल्याचंही ऐकिवात नाही. खरा खेळाडू citius - altius - fortius, faster - higher - stronger ह्या एकाच ध्यासानी आपल्या खेळाडू धर्माचं पालन करत असतो.

Winning isn't everything; it's the only thing असं मानणार्‍या जीवतोड स्पर्धेच्या जगात सुद्धा आपल्या प्रतिस्पर्ध्याच्या खेळाचं कौतुक केलं जातं, मुष्टियुद्धाच्या लढतीनंतरही एकमेकांना अलिंगन दिलं जातं आणि धक्कबुक्कीत खाली पडलेल्या प्रतिस्पर्ध्याला उठून उभं राहाण्यासाठी मदतीचा हात पुढे केला जातो. एकंदरच खेळ आणि खेळाडू ही आपल्या आयुष्यातली एक खूप पॉझिटिव्ह, खूप सकारात्मक, आनंद, उत्साह, उमेद देणारी गोष्ट आहे. खेळातलं कौशल्य आपल्या आयुष्यातल्या इतरही गोष्टींत दिसून येतं, खेळानी दिलेला आत्मविश्वास आपल्या प्रत्येक कामात दिसतो. कधी विचार केलात? ऑलिंपिक्सच्या उद्घाटनाच्या वेळी वेगवेगळ्या देशांच्या खेळाडूंच्या देहबोलीत किती फरक असतो! काही अगदी छोटे, पदक मिळायची जरादेखील आशा नसलेले 'सिएरा लिओन', होंडुरास वगैरे देशांचे खेळाडू "आपण इथपर्यंत पोहोचलोय" हा आनंद लपवू शकत नाहीत तर अमेरिका, चीन, जर्मनी, ऑस्ट्रेलियासारख्या देशांचे खेळाडू "आम्ही आलो आहोत ते जिंकण्यासाठीच" अश्या आत्मविश्वासात चालत असतात ! पण खेळ हीच एक अशी चीज आहे जी ह्या सगळ्यांना एका ध्येयासाठी, एका भावनेसाठी एकत्र आणते citius - altius - fortius ! आज युनायटेड नेशन्सचे १९२ सदस्य देश आहेत... इंटरनॅशनल ऑलिंपिक कमिटीचे २०५....तर "फिफा"चे २०८ ! भौगोलिक, सामाजिक, आर्थिक, राजकीय.... कुठलीच बंधनं नसणार्‍या खेळांचं महत्त्व म्हणूनच अनन्यसाधारण आहे.

वेगवेगळ्या खेळांनी आपल्याला मानवाच्या शारिरिक क्षमतेला आणि कौशल्यालाच नाही तर खिलाडू वृत्तीला आणि सचोटीला नवीन परिमाण देणारे खेळाडू दिले. अगदी ४ मिनिटांच्या आत एक मैल धावण्याचा पराक्रम पहिल्यांदा करणार्‍या रॉजर बॅनिस्टरपासून ते चेल्सीसाठी जिवाचं रान करणार्‍या दिदिएर ड्रॉग्बापर्यंत.... कर्करोगाशी यशस्वी झुंज देऊन टूर दि फ्रान्स जिंकणार्‍या लान्स आर्मस्ट्राँगपासून ते "ड्रॅगफ्लिकचा बादशहा" सोहेल अब्बासपर्यंत.... मार्गरेट कोर्टपासून ते आमची बॅडमिंटनची राजकन्या साईना नेहवालपर्यंत ! ह्या सर्वच खेळाडूंनी आपल्या खेळानं आमच्यावर अशी काही मोहिनी घातली की "दुनिया देखती रह गयी". आपल्या कौशल्याने, आपल्या खेळाने आलम दुनियेला मंत्रमुग्ध करणारे हे खेळियेच. अश्याच काही महान खेळाडू आणि त्यांच्या खेळाचा, कारकीर्दीचा धावता आढावा घेऊया "एका खेळियाने" ह्या मालिकेत ! लवकरच.......

जे पी

इतिहाससमाजक्रीडामौजमजाप्रकटनआस्वादमाहितीविरंगुळा

प्रतिक्रिया

प्रभो's picture

17 May 2010 - 6:52 pm | प्रभो

वाट बघतोय रे जे पी!

टारझन's picture

17 May 2010 - 9:07 pm | टारझन

मस्त लेखण .. लहाणपणी खेळलेलो गजपाणी , आणि त्यात हारल्यावर दोन किलोमिटर घातलेलं लंगडीपाणी आठवलं :)
क्रिकेट मधे णो बॉल / वाईड बॉल आणि रण आउट वरुन झालेली भांडणं आठवली ..
एका क्रिकेट "टॉर्लामेंट" मधे अंपायर ला धुतलेला आठवलं .. :)

-(अट्टल चिडका खेळाडू) जे पी ड्युमिनी

घाटावरचे भट's picture

17 May 2010 - 6:55 pm | घाटावरचे भट

मस्तच!!!

Dhananjay Borgaonkar's picture

17 May 2010 - 6:57 pm | Dhananjay Borgaonkar

फार भारी लेख. पुढच्या मालिकेची आतुरतेने वाट बघतो आहे..
पुढ्च्या लेखास खुप वेळ लाऊ नका मालक..

भिडू's picture

17 May 2010 - 7:01 pm | भिडू

वाट बघतो आहे

अनिल हटेला's picture

17 May 2010 - 7:07 pm | अनिल हटेला

वेटींग....................

:)
बैलोबा चायनीजकर !!!उर्फ..
АНИЛ ХАТЕЛА :D

टुकुल's picture

17 May 2010 - 7:17 pm | टुकुल

एकदम भारी ओपनींग, पुढचे लेख पटापट येवु द्या

--टुकुल

शुचि's picture

17 May 2010 - 7:09 pm | शुचि

संपूर्ण लेखच बांधेसूद, सर्वांगसुंदर आहे.
"faster - higher - stronger ह्या एकाच ध्यासानी आपल्या खेळाडू धर्माचं पालन करत असतो." हा परीच्छेद फारच आवडला.

सवतचि भासे मला| दूती नसे ही माला||
नच एकांती सोडी नाथा| भेटू न दे हृदयाला||

छोटा डॉन's picture

17 May 2010 - 7:09 pm | छोटा डॉन

>>अश्याच काही महान खेळाडू आणि त्यांच्या खेळाचा, कारकीर्दीचा धावता आढावा घेऊया "एका खेळियाने" ह्या मालिकेत ! लवकरच.......

:)
शब्दशः लवकरच येऊद्यात.
वाट पहातो आहे.

---
दिदीयर ड्रॉनबा
आजवर ज्यांची वाहिली पालखी, भलताच त्यांचा देव होता !
उजळावा दिवा म्हणुनिया किती , मुक्या बिचार्‍या जळती वाती !

प्रभो's picture

17 May 2010 - 7:11 pm | प्रभो

वायदेआझम, तुमचा लेख कधी???

छोटा डॉन's picture

17 May 2010 - 7:13 pm | छोटा डॉन

चेल्सीच्या डबल विनच्या आनंदात लवकरच ...
फक्त किंचित वाट पहा प्लीज ...

------
छोटा डॉन अ‍ॅन्सोलिटी
आजवर ज्यांची वाहिली पालखी, भलताच त्यांचा देव होता !
उजळावा दिवा म्हणुनिया किती , मुक्या बिचार्‍या जळती वाती !

बेसनलाडू's picture

17 May 2010 - 11:52 pm | बेसनलाडू

(सहमत)बेसनलाडू

सहज's picture

17 May 2010 - 7:15 pm | सहज

मस्त सुरवात!!

लवकर येउ दे.

मुक्तसुनीत's picture

17 May 2010 - 7:16 pm | मुक्तसुनीत

मॉर्गन रावांचे लेख म्हणजे मरगळलेल्या मनाला तरतरी देणारे औषध आहे. मैदानी - किंवा प्रसंगी बैठ्यासुद्धा - खेळातून जाणवणार्‍या खिलाडू वृत्ती, विजिगिषु वृत्ती, स्वतःला सतत आजमावण्याची, फिट राखण्याची वृत्ती - आणि हो, सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे शरीराबरोबर मनातल्या सार्‍या जळमटांना दूर करण्याची शक्ती - या सार्‍या गोष्टींची स्वतःला पुनःपुन्हा आठवण करून देणे गरजेचे आहे. मॉर्गन यांचे लिखाण हे उत्तम रीतीने करते. जात=पात-धर्म-देश-लिंग या सार्‍याच्या पलिकडे असणार्‍या , आपण सारे कितीही वेगळे असलो तरी खेळाच्या मैदानावर एकसारखे आहोत याची जाणीव करून देणार्‍या स्पोर्टस्मन स्पिरिटला सलाम. शरीरा-मनाच्या शक्तींच्या सीमारेषा सतत ओलांडू पाहाणार्‍या, स्वतःला रोज नवनव्या आव्हानांपुढे फेकून ती पार पाडणार्‍या , "जीवन त्यांना कळले हो " असे ज्यांच्याबद्दल म्हणू त्या खेळाडूंना सलाम.

आणि सलाम, हे सारे पुन्हा एकदा नव्याने आठवण करून देणार्‍या मॉर्गनना सुद्धा.

गणपा's picture

17 May 2010 - 7:17 pm | गणपा

वाह सुरवात तर छान झालीये..
मग वाट कसली पाहाताय येउंदेत पुढचे भाग पटापट.

परिकथेतील राजकुमार's picture

18 May 2010 - 1:03 pm | परिकथेतील राजकुमार

पुढचे भाग पटापट येउ दे.

©º°¨¨°º© परा ©º°¨¨°º©
आमचे राज्य

निखिल देशपांडे's picture

17 May 2010 - 7:24 pm | निखिल देशपांडे

येस मॉर्गन राव...
लवकर लवकर येउ द्या..
ही लेखमाला लै भारी होईल असे वाटते

निखिल
================================
करा चर्चा दुज्यांच्या पातकांची, स्वतःला तेवढे गाळून बोला!!!!

अभिज्ञ's picture

17 May 2010 - 8:31 pm | अभिज्ञ

मस्त सुरुवात आहे.
लेखमालेची वाट पहावीच लागेल.
लवकर येउ द्यात.

अभिज्ञ.

---------------------------------------------------

मदनबाण's picture

18 May 2010 - 12:02 am | मदनबाण

मॉर्गनराव मस्त लिवलं हाय... पुढच्या मालिकेची वाट बघतुया... :)
म्या रेडि हाय !!! ;)

लहानपणी डब्बा ऐसपाईस (डब्बा गुल) खेळलेला भिडु... ;)

मदनबाण.....

"Life is an art of drawing without an eraser."
John Gardner

मेघवेडा's picture

18 May 2010 - 2:32 am | मेघवेडा

लवकर येऊ द्या मॉर्गनराव! वाट बघत आहे!! लेखमाला अप्रतिम असणारच याबद्दल जराही शंका नाही..

-- मेघवेडा!

भय इथले संपत नाही, मज तुझी आठवण येते
मी संध्याकाळी गातो, तू मला शिकवीली गीते..!

संदीप चित्रे's picture

18 May 2010 - 5:19 am | संदीप चित्रे

वाट बघतोय(च)

ऋषिकेश's picture

18 May 2010 - 8:37 am | ऋषिकेश

एकेका खेळीयाची वाट बघतोय

ऋषिकेश
------------------
इथे दुसर्‍यांच्या ब्लॉगची जाहिरात करून मिळेल. योग्य बोलीसह संपर्क साधावा.

भारद्वाज's picture

18 May 2010 - 1:05 pm | भारद्वाज

व्वा भारी सुरवात.
मी पण रेडी आहे.
-
गोट्या (मछली),कोयबा,लगोरी,विटीदांडू,क्रिकेट, (केवळ पावसाळ्यात) फुटबॉल खेळलेला